Nüfus: 10.018.735 (2000)
280 01’ ve 290 55’ doğu boylamlarıyla 410 33’ ve 400 28’ kuzey enlemleri arasında kalmakta ve İstanbul il toprakları toplam 5.512 km2’lik bir alanı kaplamaktadır.
İstanbul Boğazı, Karadeniz’i, Marmara Denizi’yle birleştirirken; Asya Kıtası’yla Avrupa Kıtası’nı birbirinden ayırmakta ve İstanbul kentini de ikiye bölmektedir.
İli kuzeyde Karadeniz, doğuda Kocaeli Sıradağları’nın yüksek tepeleri, güneyde Marmara Denizi ve batıda ise Ergene Havzası’nın su ayrım çizgisi sınırlamaktadır.
İl alanı, idari bakımdan doğu ve güneydoğudan Kocaeli’nin Karamürsel, Gebze, Merkez ve Kandıra ilçeleriyle, güneyden Bursa’nın Gemlik ve Orhangazi ilçeleriyle, batı ve kuzeybatıdan Tekirdağ’ın Çorlu Çerkezköy ve Saray ilçelerinin yanı sıra, Kırklareli’nin de Vize İlçesi topraklarıyla çevrilidir.
Türkiye topraklarının % 9,7’sini kaplayan İstanbul, nüfus varlığı açısından ülkenin en önemli ili durumundadır. 2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı sonuçlarına göre, İstanbul’un toplam nüfusu 10.041.477 olarak belirlenmiştir. Yıllık nüfus artış hızı binde 35’tir.
İstanbul ili sınırları içerisinde 27 ilçe bulunmaktadır. Bunlar Batıda; Avcılar, Küçükçekmece, Bakırköy, Bahçelievler, Bağcılar, Güngören, Esenler, Bayrampaşa, Zeytinburnu, Fatih, Eminönü, Beyoğlu, Beşiktaş, Şişli, Kağıthane, Sarıyer, Gaziosmanpaşa, Eyüp. Doğuda ise; Üsküdar, Beykoz, Kadıköy, Kartal, Pendik, Tuzla, Ümraniye, Adalar, Maltepe, Sultanbeyli bulunmaktadır. Bağımsız belediyeler ise Büyükçekmece, Çatalca, Silivri ve Şiledir.
İstanbul Büyükşehir Belediye Tarihçe:
İstanbul, tarih sahnesine çıktığı ilk devirlerden bu yana hep önemli bir şehirdi. Cumhuriyet’in kuruluşuna kadar başkent olma imtiyazını da hemen hemen her devirde üzerinde taşıdı. Bu nedenle, İstanbul’la ilgili şehircilik hizmetleri, çoğu kez kralları, imparatorları, padişahları ilgilendirdi.
Osmanlı döneminde, şehirle ilgili hizmetlerden kadılar sorumluydu. Kadılar, şehirdeki bütün hizmetleri koordine ediyordu. Kadı’ya, bu görevlerinde Subaşı, Böcekbaşı, Çöplük Subaşısı, Mimarbaşı gibi yeniçeri ocağına bağlı zabit ve görevliler yardım etmekteydi. İstanbul’un ilk kadısı, Fetih’ten sonra tayin edilen Hızırbey Çelebi idi. Osmanlı devrinde İstanbul’da 422 kadı görev yaptı. Bir ara, Belediye’nin işlevlerini İhtisap Nezareti üstlendi.
Osmanlı devrinde bugünkü belediyelerin işlevini gören kurum Şehremaneti idi. Belediye başkanlarına Şehremini adı veriliyordu.
Bugünkü anlamda bir şehir yönetiminin kurulması, Tanzimattan sonra, Kırım harbi sırasında, Osmanlı ile aynı saflarda yer alan müttefiklerin etkisiyle gündeme geldi. 1854’te, Meclis-i Vâlâ tarafından bir nizamname hazırlanarak, Dersaadet’te (Suriçi’nde) ve Bilâd-ı Selâse’de (Galata, Üsküdar ve Eyüp Sultan) Şehremaneti ünvanıyla yeni bir memuriyet ihdas edilmesi ve bir Şehir Meclisi kurulması kararlaştırıldı. İstanbul’un, 1855’te göreve gelen ilk Şehremini, Salih Paşa idi. 1877’de çıkarılan Vilâyât ve Dersaadet Belediye Kanunu İstanbul Şehremaneti’ni 20 belediye dairesine ayırıyordu.
Şehremaneti’nin organları, Şehremini ve Şehremaneti Meclisi’ydi. Şehremaneti Meclisi, Padişah tarafından atanan 6 üye ve Şehremini ile birlikte 7 kişiden oluşuyordu.
1913’te çıkarılan Dersaadet Teşkilat-ı Belediyesi Hakkında Kanun-ı Muvakkat, şehir yönetimini yeniden düzenledi. Bu düzenleme, diğer belediye dairelerini kaldırıyor, İstanbul’u tek bir belediye dairesi ve dokuz idare şubesi altında topluyordu. Şehremaneti Meclisi’nin yerine de Encümen-i Emanet kuruldu.
Cumhuriyet kurulduktan sonra uzun süre belediye hizmetleri valilik tarafından yürütüldü.
3 Nisan 1930’da çıkarılan 1580 sayılı belediyeler yasası ile belediye hizmetleri yeniden düzenlendi. İstanbul, belediyeye bağlı 10 şubeye ayrıldı. Şehremaneti ve Şehremini ünvanları kaldırıldı. Halk tarafından seçilen Cemiyet-i Umumiye-i Belediye ve özel idare işlerini yürüten Meclis-i Umumi-i Vilayet de kaldırılarak ikisinin yerine seçimle işbaşına gelen İstanbul Umumi Meclisi kuruldu.
İstanbul’da, 1923’ten 1957 yılına kadar vilayet ve belediye hizmetleri valiliğin uhdesinde kaldı. 1 Mart 1957’de belediye ile özel idare tekrar birbirinden ayrıldı. Belediye ve özel idare işleri, halk tarafından seçilen Belediye Meclisi ve Vilayet Meclisi’nin yetki ve denetimine bırakıldı.
27 Mayıs 1960 askeri müdahalesinin ertesi günü Belediye ve Vilayet meclisleri feshedildi. 1961 Anayasası’yla belediye başkanlarının seçimle işbaşına gelmesi kuralı getirildi. 17 Kasım 1963’te yerel seçimler yapıldı. İstanbul’da seçimle işbaşına gelen ilk belediye başkanı Haşim İşcan oldu.
4 Aralık 1981 günü çıkarılan 2561 sayılı yasa ile büyük şehirlerin yakın çevresindeki yerlerin ana belediyelere bağlanması kararlaştırıldı. 8 Mart 1984’te Büyükşehir Belediye Kararnamesi kabul edildi. Aynı yıl, 23 Mart’ta da Büyükşehir Belediyesi Yönetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararname yayımlandı. İstanbul, Ankara ve İzmir’de Büyükşehir Belediye Başkanlıkları kuruldu.
İstanbul’da Seçimle işbaşına gelen Belediye Başkanları’nın yönetimi 12 Eylül 1980’e kadar devam etti. 1980-84 arasında, İstanbul askeri yönetim tarafından atanan başkanlar tarafından yönetildi. 26 Mart 1984’ten beri İstanbul’un Belediye Başkanları seçimle göreve geliyor.
Yıllara Göre İstanbul Nüfusu:
2000: 10.072.447
1997: 9.189.809
1990: 7.390.190
1985: 5.842.985
1980: 4.741.890
1975: 3.904.558
1970: 3.019.032
1965: 2.293.823
1960: 1.862.092
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB)
www.ibb.gov.tr
İstanbul Büyükşehir Belediyesi / Başkanlık Santral Telefonları Saraçhane: (0212) 455 13 00
Merter: (0212) 449 40 00,
webmaster@ibb.gov.tr
İstanbul Valiliği:
www.istanbul.gov.tr
Telefon: (0212) 514 17 50
Faks: (0212) 526 08 81
Share this page